Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp không chỉ được đánh giá qua lợi nhuận mà còn qua trách nhiệm đối với môi trường, xã hội và quản trị (ESG – Environmental, Social, Governance). ESG không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với doanh nghiệp muốn duy trì tính cạnh tranh, thu hút nhà đầu tư và phát triển bền vững.
Tại Việt Nam, ESG dần trở thành yếu tố quan trọng trong chiến lược kinh doanh, đặc biệt khi các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản đặt ra các quy định nghiêm ngặt về chuỗi cung ứng bền vững. Mặc dù nhiều doanh nghiệp đã bước đầu tiếp cận ESG, vẫn còn một khoảng cách lớn giữa nhận thức và hành động. Câu hỏi đặt ra là: Vì sao doanh nghiệp Việt không thể đứng ngoài xu hướng này?
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định Việt Nam sẽ thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu 2021.
- Tầm quan trọng của ESG
ESG là bộ tiêu chuẩn giúp đánh giá hoạt động của doanh nghiệp theo ba khía cạnh, Môi trường (Environmental), Xã hội (Social), Quản trị (Governance). Theo nghiên cứu của PwC Việt Nam năm 2022, 80% doanh nghiệp trong nước đã hoặc đang có kế hoạch thực hiện ESG, nhưng chỉ 22% có chiến lược ESG toàn diện. Điều này cho thấy ESG không còn là xu hướng, mà đã trở thành điều kiện bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển.
Các công ty áp dụng tốt ESG thường có lợi thế về vốn đầu tư, giảm thiểu rủi ro pháp lý và vận hành hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, ESG giúp nâng cao danh tiếng thương hiệu, thu hút khách hàng và giữ chân nhân tài.
Tiếp cận nguồn vốn đầu tư bền vững
Theo Bloomberg, năm 2023, các quỹ đầu tư ESG toàn cầu đã quản lý hơn 35.000 tỷ USD. Doanh nghiệp tuân thủ ESG có lợi thế lớn khi gọi vốn từ các quỹ đầu tư quốc tế, đồng thời dễ dàng tiếp cận các ưu đãi tài chính từ ngân hàng.
Quản lý rủi ro và tối ưu chi phí
Việc áp dụng ESG giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro về pháp lý, môi trường và xã hội. Ví dụ, quản lý năng lượng hiệu quả có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành. Tại Việt Nam, việc áp dụng ESG sớm đã giúp nhiều doanh nghiệp cắt giảm trung bình 10-15% chi phí năng lượng hàng năm.
Nhiều doanh nghiệp lựa chọn lắp đặt hệ thống điện mặt trời nhằm đảm bảo lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp và hạn chế phát thải ra môi trường.
Nâng cao uy tín thương hiệu và cạnh tranh
Những công ty như Vinamilk, FPT, Vingroup đã tích cực thực hiện ESG và nhận được sự đánh giá cao từ các nhà đầu tư cũng như khách hàng. Một thương hiệu có trách nhiệm xã hội dễ dàng thu hút khách hàng hơn so với doanh nghiệp chỉ tập trung vào lợi nhuận.
Thu hút và giữ chân nhân tài
Thế hệ lao động trẻ ngày nay quan tâm đến giá trị và trách nhiệm của doanh nghiệp đối với cộng đồng. Theo khảo sát của Deloitte, 65% người lao động trẻ ưu tiên làm việc tại các công ty có chiến lược ESG rõ ràng.
- Doanh nghiệp Việt không thể đứng ngoài cuộc chơi
Trong vòng 5 năm (2016 – 2021), số lượng chính sách ESG trên toàn cầu tăng gần gấp đôi, riêng khu vực châu Á – Thái Bình Dương đã có hơn 207 chính sách mới được ban hành. Các tổ chức như Liên Hợp Quốc, Ngân hàng Thế giới đang thúc đẩy các tiêu chuẩn ESG khắt khe hơn, buộc doanh nghiệp phải thích nghi.
Tại Việt Nam, Chính phủ đang từng bước thúc đẩy ESG thông qua các chính sách như: Luật Bảo vệ môi trường 2020 yêu cầu doanh nghiệp báo cáo tác động môi trường. Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 đặt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Chương trình Net Zero 2050 yêu cầu doanh nghiệp cắt giảm khí thải để đạt trung hòa carbon vào năm 2050.
Áp lực từ thị trường quốc tế
Các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Mỹ đã có những quy định nghiêm ngặt về ESG. Ví dụ, quy định CBAM (Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon) của EU buộc các công ty xuất khẩu vào châu Âu phải báo cáo mức phát thải CO₂. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp Việt không tuân thủ ESG sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cạnh tranh và yêu cầu từ nhà đầu tư
Các nhà đầu tư nước ngoài như IFC, BlackRock, Temasek đều ưu tiên rót vốn vào các công ty có chiến lược ESG rõ ràng. Nếu không cải thiện ESG, doanh nghiệp Việt sẽ mất cơ hội tiếp cận nguồn vốn quốc tế.
Rủi ro pháp lý và yêu cầu nội địa
Chính phủ Việt Nam đang từng bước áp dụng các tiêu chuẩn ESG nghiêm ngặt hơn. Trong tương lai gần, doanh nghiệp không đáp ứng được yêu cầu ESG có thể bị phạt hoặc bị hạn chế hoạt động.
ESG không còn là xu hướng mà đã trở thành yếu tố sống còn đối với doanh nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh thị trường toàn cầu ngày càng khắt khe, doanh nghiệp Việt không thể đứng ngoài cuộc chơi này nếu muốn phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và tiếp cận các cơ hội đầu tư.
Việc triển khai ESG không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro, tối ưu chi phí mà còn tạo lợi thế dài hạn trong việc mở rộng thị trường và xây dựng thương hiệu. Câu hỏi không còn là “Có nên áp dụng ESG hay không?” mà là “Làm thế nào để áp dụng ESG hiệu quả nhất?”.
Lần đầu tiên tại Việt Nam, Viet Research và Báo Đầu tư nghiên cứu và công bố Danh sách Top 100 Doanh nghiệp ESG Việt Nam Xanh (ESG100) và Top 10 Doanh nghiệp ESG Việt Nam Xanh trong các ngành (ESG10) nhằm đánh giá, công nhận và tôn vinh nỗ lực của các doanh nghiệp tiên phong thực hiện mục tiêu phát triển bền vững. Đây sẽ là một điểm khởi đầu quan trọng cho hành trình chuyển đổi của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam hướng tới phát triển bền vững, đóng góp vào mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và hội nhập sâu rộng với nền kinh tế toàn cầu. Danh sách ESG100 và ESG10 đóng vai trò quan trọng trong việc: Thiết lập các tiêu chí đánh giá phù hợp với điều kiện của Việt Nam nhưng vẫn đảm bảo tính tương thích với chuẩn mực quốc tế; Tạo động lực cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp trong việc cải thiện hiệu quả ESG; Xây dựng cơ sở dữ liệu về thực tiễn ESG tại Việt Nam, hỗ trợ cho công tác hoạch định chính sách và nghiên cứu.
Các doanh nghiệp trong Top 100 Doanh nghiệp ESG Việt Nam Xanh (ESG100) và Top 10 Doanh nghiệp ESG Việt Nam Xanh trong các ngành (ESG10) cùng các kết quả nghiên cứu về cam kết thực hiện ESG trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam của Viet Research sẽ được chính thức công bố vào tháng 4/2025 trên Báo Đầu tư và các kênh truyền thông đại chúng.